‘जैन इरिगेशन सिस्टीम’तर्फे जैन हिल्स येथे भरवण्यात आलेल्या कृषी महोत्सवामध्ये आपण सर्व प्रकारचे हॉर्टिकल्चर मॉडेल प्लॉट्स ठेवले आहे. त्यानंतर कापूस, ऊस, केळी, भाजीपाला आणि भविष्यातील शेती याचे सर्व डेमो येथे आपण शेतकऱ्यांसाठी ठेवले आहे. टाकरखेडा येथे प्लांट फॅक्टरी असून येथील जैन टिश्यू पार्कमध्ये रोपांचे डेमॉन्स्ट्रेशन ठेवण्यात आले आहे.
नियंत्रित वातावरणात विकसित व्हरायटी
जैन उद्योग समूहाने 2009 साली मोसंबीच्या पाच व्हरायटी आणल्या होत्या. शासकीय नियमाप्रमाणे, नॅशनल ब्युरो प्लांट जेनेटिक रिसोर्सेस (एनजीपीआर) यांच्या माध्यमातून दोन वर्ष पूर्ण क्वारंटाईन कालावधी पूर्ण करून आपण त्या व्हरायटी येथे कंट्रोल कंडिशनमध्ये विकसित केल्या. त्यानंतर पाच वर्षे त्याची ट्रायल घेतली. 2016-17 पासून आपण या व्हरायटीचे दालन शेतकऱ्यांसाठी खुले करून दिले आहे. जेणेकरून शेतकऱ्यांनी या व्हरायटीजची “हाय डेन्सिटी प्लांटेशन, विथ हाय टेक्नॉलॉजी, विथ जैन टेक्नॉलॉजी”च्या माध्यमातून करायला हवे.
शेतकऱ्यांनी अशी करावी रोपांची लागवड
येथे येणाऱ्या प्रत्येक शेतकऱ्यांना आपण प्रात्यक्षिक दाखवत आहोत. यात मोसंबीसाठी शेतकऱ्यांनी 4 बाय 3 मीटर मध्ये प्लॅटेशन करायचे आहे. यात प्रति एकर 3,333 झाड लावली जातात. ड्रीप इरिगेशन 20MM चे लॅटरल किंवा 16 MM चे लॅटरल दोन बेड वर, गादी वाफ्यावर ठेवायचे आहे. गादी वाफा गरजेचा आहे.
![](https://eagroworld.in/wp-content/uploads/2023/12/3.-Nirmal-Seeds-689x1024.jpeg)
स्पेशालिटी स्वीट ऑरेंजमध्ये नेमके काय आहे?
आमच्या स्पेशालिटी स्वीट ऑरेंजमध्ये नेमके काय आहे, ते आपण जाणून घेऊ. आमचे जे खोड (मूळ/ रूट/खुंटा) आहे, ते रूट ब्राझिलियन व्हरायटीचे आहे. आपण पाच व्हरायटी या कंट्रोल कंडिशनमध्ये, ग्रीन हाऊसमध्ये लावलेल्या आहेत. त्यापासून आपण येथे ग्राफ्टिंग करून शेतकऱ्यांना ते कंटेनरमध्ये उपलब्ध करून देतो.
तिसऱ्या वर्षापासून फळधारणा, असे आहे आर्थिक गणित
याचे अर्थशास्त्र असे आहे की, शेतकऱ्यांनी ही रोपे लावली की त्याला तिसऱ्या वर्षापासून फळधारणा सुरू होते. तिसऱ्या वर्षी त्याला कमीत-कमी चार टन ते पाच टनांपर्यंत उत्पादन मिळते. चौथ्या वर्षी त्याला सहा ते सात टन उत्पादन मिळते आणि पाचव्या वर्षानंतर त्याला दहा टनांच्यावर उत्पादन निरंतर मिळत राहते. या पिकासाठी शेतकऱ्याला जास्त मेहनतीची गरज नाही. हे पीक आपल्या मराठवाडा, विदर्भ, सोलापूर, मध्य प्रदेश, गुजरातमध्ये खूप मोठ्या प्रमाणावर आमच्या रोपांची लागवड झालेली आहे. शेतकरी मोठ्या प्रमाणावर याची लागवड करत आहेत.
जैन स्पेशालिटी स्वीट ऑरेंज लागवड फायद्याची
मोसंबी पिकाचे आमचे जे डेमॉन्स्ट्रेशन आहे, त्यात आपण मल्चिंग करतोय, गादी वाफ्यावर लॅटरल टाकतोय. इथे कुठल्याही प्रकारचे गवत होणार नाही. त्याच्यानंतर तुमचे पाणी बाष्पीभवन होणार नाही. तुम्हाला कुठल्याही प्रकारच्या ऑइलबॉण्ड डिसीजेसपासून जसे की कूज रोग, मोझॅक यापासून पिकाचे संरक्षण होईल. शेतकऱ्यांना याचे आर्थिक गणित खूप चांगल्या प्रकारे जमलेले आहे. आता शेतकरी मोठ्या प्रमाणावर जैन स्पेशालिटी स्वीट ऑरेंज या मोसंबी वाणाची लागवड करत आहेत.
डॉ. अनिल ढाके
वरिष्ठ शास्त्रज्ञ, जैन इरिगेशन सिस्टीम, जळगाव.