केव्हेंटर ॲग्रो फूड पार्क इन्फ्रा (Keventer Agro) ही कंपनी तुम्हाला माहिती आहे का? नक्कीच माहिती नसेल. आजवर अनेकांना ऐकून सुद्धा ही कृषी क्षेत्रातील कंपनी माहिती नव्हती. मात्र, सुप्रीम कोर्टाच्या दट्ट्याने स्टेट बँक ऑफ इंडियाने इलेक्टोरल बाँड्सद्वारे मोदी सरकारने भाजपसाठी तसेच इतरांनी मिळविलेल्या देणग्यांचा तपशील सार्वजनिक केला आणि रातोरात केव्हेंटर ॲग्रो कंपनी चर्चेचा विषय ठरली. वादग्रस्त इलेक्टोरल बाँड्सद्वारे भाजपला तिसरी सर्वाधिक म्हणजे तब्बल 617 कोटी रुपयांची देणगी देणारी ही केव्हेंटर ॲग्रो कंपनी हे प्रकरण नेमके आहे तरी काय, ते आपण जाणून घेऊया.
फ्युचर गेमिंग अँड हॉटेल सर्व्हिसेस तसेच मेघा इंजिनिअरिंगनंतर सत्ताधारी सरकारच्या पक्षाला सर्वात मोठ्या देणगी देणाऱ्या देणगीदारांच्या यादीत केव्हेंटर तिसरा सर्वात मोठा कॉर्पोरेट देणगीदार आहे. पश्चिम बंगालमधील कोलकाता येथे मुख्यालय असलेली ही कंपनी मुख्यतः डेअरी क्षेत्रात कार्यरत होती. आता ती मोठा FMCG समूह बनली आहे. केव्हेंटरने चार वेगवेगळ्या गट संस्थांच्या माध्यमातून एकत्रितपणे 617 कोटी रुपयांचे इलेक्टोरल बाँड्स खरेदी केले आहेत.
ब्रिटिशकालीन केव्हेंटर ब्रँडचा इतिहास
ब्रिटीश राजवटीपासून भारताला स्वातंत्र्य मिळण्यापूर्वी स्वीडिश नागरिक एडवर्ड केव्हेंटर यांनी या ब्रँडची स्थापना केली होती. कंपनीच्या वेबसाइटनुसार, एडवर्ड केव्हेंटरची ब्रिटीश सरकारने 1890 मध्ये भारतातील डेअरी उद्योगाचे आधुनिकीकरण करण्यासाठी नियुक्ती केली होती. 1913 मध्ये, केव्हेंटर यांना ब्रिटीश सम्राट जॉर्ज पंचम यांनी दुग्धजन्य पदार्थ आणि शेती उत्पादनांच्या पुरवठ्यासाठी शाही सनद बहाल केली. 1937 मध्ये शिमला येथे त्यांचे निधन झाले. 1986 मध्ये स्थापन झालेल्या केव्हेंटर ऍग्रोने एडवर्ड केव्हेंटरच्या ऑपरेशन्सचे अधिकार संपादन केले. केव्हेंटर ॲग्रोच्या वेबसाइटनुसार, “कंपनीचे उद्दिष्ट आहे की, एडवर्ड केव्हेंटरच्या तत्त्वज्ञान आणि विश्वासांशी वचनबद्ध राहून कंपनीचा FMCG मधील 130हून अधिक वर्षांचा वारसा नवीन उंचीवर नेणे.
केव्हेंटरकडून असे दिले गेले भाजपला दान
निवडणूक आयोगाने जाहीर केलेल्या आकडेवारीनुसार, केव्हेंटरने इलेक्टोरल बाँड्सद्वारे मुख्य कंपनीमार्फत 195 कोटी रुपयांची देणगी दिली. मदनलाल लिमिटेडने 185.5 कोटी रुपये दिले. एमकेजे एंटरप्रायझेसने 192.4 कोटी रुपये आणि सासमल इन्फ्रास्ट्रक्चरने 44 कोटी रुपये देणगी दिली. यापैकी 380.5 कोटी रुपये 2019 मध्ये आणि उर्वरित 2022 आणि 2023 मध्ये दान करण्यात आले. या संस्था केव्हेंटर समूहाचा भाग आहेत.
केव्हेंटरकडून केली जाते ब्रँडेड केळीची विक्री
प्रमुख कंपनी केव्हेंटरने ॲग्रो लिमिटेडद्वारे केव्हेंटर आणि मेट्रो ब्रँड्स अंतर्गत पॅकेज केलेले खाद्यपदार्थ आणि पेये, डेअरी पदार्थ तसेच ब्रँडेड केळी विक्री केली जाते. कंपनीचा पार्ले ॲग्रोसोबतही करार आहे, ज्या अंतर्गत ती फ्रूटी, ॲपी, बी फिझ, ॲपी फिझ, बेली आणि स्मूध यांसारख्या पार्ले उत्पादनांचे उत्पादन, पॅकेजिंग, मार्केटिंग आणि वितरण करते.
महेंद्र कुमार जालान आहेत कंपनीचे प्रमोटर
केव्हेंटर ग्रुपला महेंद्र कुमार जालान यांनी प्रमोट केले आहे, जे सध्या केव्हेंटर ग्रुपचे अध्यक्ष एमेरिटस आहेत. ते सेंट झेवियर्स कॉलेज, कोलकाता येथून पदवीधर आणि हार्वर्ड बिझनेस स्कूलचे माजी विद्यार्थी आहेत. डेअरी, फूड प्रोसेसिंग, रिअल इस्टेट, बंदर, पोलाद आणि इतर औद्योगिक क्षेत्रांमध्ये त्यांचे व्यावसायिक हितसंबंध आहेत. त्यांनी 1986 मध्ये एडवर्ड केव्हेंटर लि.च्या ऑपरेशन्सचे अधिकार मिळवले. जालान हे मेट्रो डेअरीचे प्रवर्तक देखील आहेत, जो जागतिक बँकेच्या ऑपरेशन फ्लड अंतर्गत पहिला संयुक्त क्षेत्रातील दुग्ध प्रकल्प आहे.
फ्रेंच मानद कॉन्सुल जनरल म्हणून काम
जालान हे बंगाल एनआरआय कॉम्प्लेक्स लिमिटेड, केव्हेंटर प्रोजेक्ट्स लिमिटेड आणि एडवर्ड केव्हेंटर प्रायव्हेट लिमिटेड यासह विविध कंपन्यांचे बोर्ड सदस्य आहेत. कंपनी वेबसाइटनुसार, जालान यांनी फ्रेंच मानद कॉन्सुल जनरल म्हणून काम केले आहे आणि सध्या ते कोलकाता येथे आयर्लंडचे मानद वाणिज्यदूत आहेत. ते हेरिटेज स्कूल आणि हेरिटेज स्कूल ऑफ टेक्नॉलॉजीचे विश्वस्त सदस्य आणि अनेक चेंबर्स ऑफ कॉमर्सचे सदस्य देखील आहेत. त्यांचा मुलगा मयंक जालान सध्या केव्हेंटर ॲग्रोचे अध्यक्ष आणि व्यवस्थापकीय संचालक म्हणून काम पाहतो. मयंक यांनी युनिव्हर्सिटी कॉलेज, लंडन येथून बिझनेस फायनान्समधील अभियांत्रिकीमध्ये पदवी प्राप्त केली आहे. त्यांनी इंडियन चेंबर ऑफ कॉमर्स, कलकत्ताचे अध्यक्ष म्हणून काम केले आहे आणि फेडरेशन ऑफ इंडियन चेंबर्स ऑफ कॉमर्स अँड इंडस्ट्री, पश्चिम बंगाल राज्य परिषदेचे अध्यक्षपद भूषवले आहे.