एमएसएमई कर्ज योजना या कृषी क्षेत्रातील पूरक, प्रक्रिया व इतर संबंधित सूक्ष्म, लघु आणि मध्यम उद्योगांनाही विस्तार, खेळते भांडवल आणि तंत्रज्ञान सुधारणांसाठी परवडणारे कर्ज मिळविण्यास मदत करतात. एमएसएमई कर्जाचा व्याजदर 7% प्रति वर्षापासून सुरू होणारा असल्याने, उद्योजकता आणि रोजगाराला चालना देण्यासाठी बँका, एनबीएफसी आणि सरकारी योजनांद्वारे ही कर्जे दिली जातात.
प्रमुख वैशिष्ट्य:
कर्जाची रक्कम: 50,000 रुपयांपासून ते 5 कोटी रुपयांपर्यंत (योजनेवर अवलंबून).
तारण: CGTMSE अंतर्गत अनेक योजना तारणमुक्त असतात.
कालावधी: कर्जाच्या प्रकारानुसार 1 वर्ष ते 15 वर्षे.
समाविष्ट क्षेत्रे: उत्पादन, व्यापार आणि सेवा.
प्रक्रिया वेळ: “59 मिनिटांत एमएसएमई कर्ज” योजनेअंतर्गत 59 मिनिटांपर्यंत जलद.
एमएसएमई कर्ज म्हणजे काय?
एमएसएमई कर्ज ही एक क्रेडिट सुविधा आहे, जी बँका आणि बिगर-बँकिंग वित्तीय कंपन्या (एनबीएफसी) लघु आणि मध्यम व्यवसायांना प्रदान करतात. ते वाजवी व्याजदरावर मर्यादित किंवा कोणत्याही तारणाशिवाय एमएसएमई कर्ज देतात. काही सरकारी कर्ज योजना एमएसएमईंना यंत्रसामग्री खरेदी करणे, व्यवसाय वाढवणे, तंत्रज्ञान अपग्रेड करणे इत्यादी विविध उद्देशांसाठी कमी व्याजदराने कर्ज प्रदान करतात.
नवीन व्यवसायासाठी एमएसएमई कर्ज हे एमएसएमई चालविण्यासाठी आणि प्रगत यंत्रसामग्री, उपकरणे, स्टॉक खरेदी करण्यास, कर्मचाऱ्यांना पगार देण्यास इत्यादी मदत करून त्यांची आर्थिक स्थिती सुधारण्यासाठी आदर्श आहे. यामुळे एमएसएमई वाढण्यास आणि वाढविण्यास देखील मदत होऊ शकते.
एमएसएमई कर्जाचा व्याजदर
कर्जाची रक्कम, परतफेडीचा कालावधी, व्यवसायाचा प्रकार, कर्ज पात्रता आणि परतफेड करण्याची क्षमता यासारख्या घटकांवर व्याजदर अवलंबून असतात. वेगवेगळ्या बँका आणि एनबीएफसींचे एमएसएमई कर्ज व्याजदर पुढीलप्रमाणे आहेत:
बँक/एनबीएफसी & वार्षिक व्याजदर
1. स्टेट बँक ऑफ इंडिया – 8% पुढे
2. कॅनरा बँक – 9.20 % पुढे
3. पंजाब नॅशनल बँक – 9.60 % पुढे
4. इंडियन बँक – 8.80% पुढे
5. युनियन बँक ऑफ इंडिया – 10.95% पुढे
6. महिंद्रा फायनान्स – 7.20% पुढे
7. फुलरटन – 17% पुढे
8..मुथूट फिनकॉर्प – 18% पुढे
9. लेंडिंगकार्ट – (दरमहा) 1.25% पुढे
एमएसएमई कर्जासाठी अर्ज कसा करावा?
उद्योजक एमएसएमई कर्जासाठी ऑनलाइन आणि ऑफलाइन दोन प्रकारे अर्ज करू शकतात. एमएसएमई कर्जासाठी ऑनलाइन अर्ज करण्याचे टप्पे खालीलप्रमाणे आहेत:
1. बँक/कर्ज देणाऱ्याच्या वेबसाइटला भेट द्या आणि MSME कर्ज योजना निवडा आणि ‘अर्ज करा’ बटणावर क्लिक करा.
2. अर्ज भरा आणि तो सबमिट करा.
3. कर्जाच्या आवश्यकता पडताळण्यासाठी बँक/कर्ज देणाऱ्याचा प्रतिनिधी अर्जदाराशी संपर्क साधेल.
4. प्रतिनिधी आवश्यक कागदपत्रे सादर करण्यास सांगेल.
5. कागदपत्रांच्या पडताळणीनंतर कर्जाची विनंती मंजूर केली जाईल.
6. कर्ज देणारा अर्जदाराला प्रक्रिया पूर्ण करण्यासाठी एक करार पाठवेल.
7. करारावर स्वाक्षरी केल्यानंतर 48 तासांच्या आत कर्जाची रक्कम अर्जदाराच्या खात्यात जमा केली जाईल.
उद्योजक जवळच्या बँक किंवा वित्तीय संस्थेच्या शाखेत जाऊन कर्ज अर्जाची विनंती करू शकतो. अर्जदारांनी अर्ज आणि आवश्यक कागदपत्रे शाखेत सादर करणे आवश्यक आहे. कागदपत्रांची पडताळणी केल्यानंतर बँक/वित्तीय संस्था कर्ज मंजूर करेल.
एमएसएमई कर्जासाठी पात्रता/
एमएसएमई कर्ज योजनांसाठी पात्रता निकष असे आहेत:
व्यापार, उत्पादन आणि सेवा क्षेत्रात गुंतलेले सर्व एमएसएमई
1. क्रेडिट स्कोअर 750 किंवा त्याहून अधिक असणे आवश्यक आहे.
2. व्यवसायाचे वार्षिक उत्पन्न किमान 2 लाख रुपये असणे आवश्यक आहे आणि त्यांची किमान उलाढाल दरवर्षी सुमारे 10 लाख रुपये असावी.
3. व्यवसायांकडे परतफेडीचा चांगला इतिहास आणि आर्थिक स्थिरता असणे आवश्यक आहे.
4. व्यवसायांनी कोणत्याही वित्तीय संस्थेकडे पूर्वीचे कर्ज थकवलेले नसावे.
5. कर्ज घेण्यासाठी व्यवसायाच्या अर्जदाराचे किंवा अधिकृत स्वाक्षरीकर्त्याचे किमान वय 21 वर्षे आणि कमाल वय 65 वर्षे असणे आवश्यक आहे.
6. अर्जदार किंवा अधिकृत स्वाक्षरीकर्त्याने एंटरप्राइझ किंवा संस्थेत किमान तीन वर्षे काम केलेले असावे आणि व्यवसाय क्षेत्रात किमान पाच वर्षांचा अनुभव असावा.
• सेवा, व्यापार आणि उत्पादन क्षेत्रात खालील प्रकारचा व्यवसाय स्थापित केलेल्या व्यक्ती, व्यवसाय मालक आणि एमएसएमई एमएसएमई कर्जासाठी अर्ज करू शकतात:
1. खाजगी मर्यादित कंपन्या (प्रायव्हेट लिमिटेड)
2. सार्वजनिक मर्यादित कंपन्या (पब्लिक लिमिटेड)
3. एकल मालकी हक्क (प्रोप्रायटर)
4. भागीदारी कंपन्या (पार्टनरशिप)
5. मर्यादित दायित्व भागीदारी (LLPs)
एमएसएमई कर्जासाठी आवश्यक कागदपत्रे
कोणत्याही एमएसएमई कर्ज योजनेअंतर्गत अर्ज करण्यासाठी, अर्जदारांनी त्यांची व्यवसाय ओळख, आर्थिक विश्वासार्हता आणि परतफेड क्षमता सिद्ध करण्यासाठी वैध कागदपत्रे सादर करणे आवश्यक आहे. एमएसएमई कर्जासाठी सामान्यतः आवश्यक असलेली कागदपत्रे अशी आहेत:
I. ओळखीचा पुरावा
• आधार कार्ड
• पॅन कार्ड
• मतदार ओळखपत्र
• पासपोर्ट
• व्यवसाय मालक/भागीदार/संचालकांचा ड्रायव्हिंग लायसन्स.
II. पत्त्याचा पुरावा
• उपयुक्तता बिले
• भाडे/भाडेपट्टा करार
• मालमत्तेची कागदपत्रे
• सध्याचा व्यवसाय किंवा निवासी पत्ता दर्शविणारा पासपोर्ट
III. व्यवसाय पुरावा
• जीएसटी नोंदणी प्रमाणपत्र
• उद्यम नोंदणी (उद्योग आधार)
• भागीदारी करार
• असोसिएशनचा करार (MOA)
• असोसिएशनचे लेख (AOA)
• दुकान कायदा परवाना
IV. आर्थिक विवरणपत्रे
• गेल्या 6-12 महिन्यांचे बँक खाते विवरणपत्रे
• आयकर परतावा (ITR)
• ऑडिट केलेले बॅलन्स शीट
• नफा आणि तोटा विवरणपत्र
V. व्यवसाय योजना/कर्जाचा उद्देश
• विस्तार तपशील
• यंत्रसामग्रीची खरेदी
• खेळत्या भांडवलाची आवश्यकता
VI. छायाचित्रे
• अर्जदार/भागीदारांचे पासपोर्ट आकाराचे फोटो
VII. अतिरिक्त कागदपत्रे (लागू असल्यास)
• खरेदी करावयाच्या यंत्रसामग्री/उपकरणांचे कोटेशन
• प्रकल्प अहवाल
• सुरक्षा/संपार्श्विक कागदपत्रे
• बँका आणि एनबीएफसी एमएसएमई कर्जाच्या प्रकारावर आणि कर्जदाराच्या प्रोफाइलवर अवलंबून अतिरिक्त कागदपत्रांची विनंती करू शकतात.
• अचूक कागदपत्रे सादर केल्याने जलद मंजुरी आणि कर्ज वितरण सुलभ होते.
एमएसएमई कर्जाचे प्रकार
एमएसएमई कर्जाचे विविध प्रकार येथे आहेत:
कार्यरत कर्जे
खेळते भांडवल कर्ज हे अल्पकालीन कर्ज असते जे व्यवसायाच्या दैनंदिन रोख गरजा आणि व्यावसायिक खर्च पूर्ण करण्यास मदत करते. ही कर्जे बँका आणि विविध वित्तीय संस्थांकडून दिली जातात.
मुदत कर्जे
मुदत कर्जे ही दीर्घकालीन गुंतवणुकीसाठी असतात, जसे की भांडवल विस्तार, भांडवली खर्च किंवा स्थिर मालमत्ता खरेदी करणे. एमएसएमई बँका आणि वित्तीय संस्थांकडून अल्पकालीन कर्जासाठी अर्ज करू शकतात.
एमएसएमई कर्ज योजना
भारतात विविध व्यवसाय गरजा पूर्ण करण्यासाठी अनेक एमएसएमई कर्ज योजना उपलब्ध आहेत, ज्यामध्ये खेळत्या भांडवलापासून विस्तार आणि तंत्रज्ञानाच्या सुधारणांपर्यंतचा समावेश आहे. खाली काही सर्वात लोकप्रिय सरकारी आणि संस्थात्मक कर्ज पर्याय दिले आहेत:
प्रधानमंत्री मुद्रा योजना (PMMY)
प्रधानमंत्री मुद्रा योजना (PMMY) बिगर-कॉर्पोरेट, बिगर-शेती लघु किंवा सूक्ष्म उद्योगांना 20 लाख रुपयांपर्यंत मुद्रा कर्ज देते. ही कर्जे व्यावसायिक बँका, लघु वित्त बँका, एमएफआय आणि एनबीएफसी द्वारे दिली जातात, ज्यात जनसमर्थ पोर्टलद्वारे ऑनलाइन अर्ज करण्याचा पर्याय आहे.
पीएमएमवाय चार योजना देते:
‘शिशु’, ‘किशोर’, ‘तरुण’ आणि ‘तरुण प्लस’.
1. ‘शिशु’ 50,000 रुपयांपर्यंत कर्ज देते.
2. ‘किशोर’ 50,000 रुपयांपेक्षा जास्त ते 5 लाख रुपयांपर्यंत कर्ज देते.
3. ‘तरुण’ 5 लाख रुपयांपेक्षा जास्त ते 10 लाख रुपयांपर्यंत कर्ज देते.
4. ‘तरुण प्लस’ 10 लाख रुपयांपेक्षा जास्त ते 20 लाख रुपयांपर्यंत कर्ज देते.
पंतप्रधान रोजगार निर्मिती कार्यक्रम (PMEGP)
पंतप्रधान रोजगार निर्मिती कार्यक्रम (PMEGP) हा स्वयंरोजगाराच्या संधी निर्माण करण्यासाठी *_बिगर-कृषी क्षेत्रात_* सूक्ष्म-उद्योगांच्या स्थापनेसाठी क्रेडिट-लिंक्ड सबसिडी कार्यक्रम आहे. ही योजना केवळ मंजुरीसाठी नवीन प्रकल्पांचा विचार करते. पात्र व्यक्ती PMEGP ई-पोर्टलद्वारे या योजनेच्या अनुदानासाठी अर्ज करू शकतात .
• या योजनेअंतर्गत प्रकल्प किंवा युनिटची कमाल किंमत उत्पादन क्षेत्रात 25 लाख रुपये आणि व्यवसाय किंवा सेवा क्षेत्रात 10 लाख रुपये सहाय्यासाठी स्वीकार्य आहे.
• या योजनेअंतर्गत, उत्पादन क्षेत्रात 50 लाख रुपयांच्या प्रकल्प किंवा युनिटसाठी 15% ते 25% आणि व्यवसाय किंवा सेवा क्षेत्रात 20 लाख रुपयांच्या कर्ज उपकंपनीची तरतूद केली जाते.
सूक्ष्म आणि लघु उद्योगांसाठी क्रेडिट गॅरंटी ट्रस्ट फंड (CGTMSE)
एमएसएमईसाठी क्रेडिट हमी योजना राबविण्यासाठी एमएसएमई मंत्रालय आणि भारतीय लघु उद्योग विकास बँक (SIDBI) यांनी संयुक्तपणे सूक्ष्म आणि लघु उद्योगांसाठी क्रेडिट गॅरंटी फंड ट्रस्ट (CGTMSE) ची स्थापना केली.
• या योजनेअंतर्गत उपलब्ध असलेली हमी कव्हर 75%/ 80%/ 85% किंवा मंजूर कर्ज सुविधेच्या 90% इतकी आहे.
• 5 लाख रुपयांपर्यंतच्या सूक्ष्म उद्योगांसाठी, हमी कव्हरची मर्यादा 85% आहे. पात्र संस्था CGTMSE वेबसाइटवरून क्रेडिट हमी योजनेसाठी अर्ज करू शकतात .
व्याज अनुदान पात्रता प्रमाणपत्र (ISEC)
खादी संस्थांनी हाती घेतलेल्या खादी कार्यक्रमांना निधी देण्यासाठी व्याज अनुदान पात्रता प्रमाणपत्र (ISEC) योजना सुरू करण्यात आली. या योजनेअंतर्गत, खादी संस्थांच्या खेळत्या भांडवलासाठी दरमहा 4% सवलतीच्या व्याजदराने कर्ज दिले जाते.
• 4% आणि प्रत्यक्ष कर्जदरातील फरक केंद्र सरकार केव्हीआयसीमार्फत कर्ज देणाऱ्या बँकांना देते.
• खादी संस्था या योजनेसाठी केव्हीआयसीने जारी केलेल्या आयएसईसी प्रमाणपत्रासह वित्तपुरवठा करणाऱ्या बँकेकडे अर्ज करू शकतात.
भारतीय लघु उद्योग विकास बँक (SIDBI) MSME कर्जे
भारतीय लघु उद्योग विकास बँक (SIDBI) विविध MSME कर्जे देते, जसे की यंत्रसामग्री कर्जे, ग्रीन फायनान्स कर्जे, प्रकल्प कर्जे आणि कार्यरत भांडवल कर्जे. हे कर्ज MSME उद्योगांना प्लांट आणि यंत्रसामग्री खरेदी करण्यास, प्रकल्प राबविण्यास किंवा ऊर्जा सेवा प्रदान करण्यास, जमीन खरेदी करण्यास आणि कारखाना इमारतीचे बांधकाम करण्यास किंवा कार्यरत भांडवलाच्या गरजांसाठी कार्यरत भांडवल सहाय्य प्रदान करण्यास मदत करतात.
• सिडबी एमएसएमई कर्जे 3 कोटी रुपयांपासून सुरू होतात आणि आकर्षक व्याजदरासह 50 कोटी रुपयांपर्यंत मिळतात.
• पात्र उमेदवार एमएसएमई सिडबी वेबसाइटवरून या कर्जांसाठी अर्ज करू शकतात .
स्टार्टअप्ससाठी 59 मिनिटांत एमएसएमई व्यवसाय कर्ज
भारत सरकार स्टार्टअप्ससाठी 59 मिनिटांत एमएसएमई व्यवसाय कर्ज देते. या कर्जांची प्रक्रिया पूर्णपणे ऑनलाइन आहे आणि एका तासाच्या आत प्रक्रिया केली जाते. या अंतर्गत, एमएसएमई 5 कोटी रुपयांपर्यंतचे मुदत कर्ज, कार्यरत भांडवल कर्ज आणि मुद्रा कर्ज मिळवू शकतात. पात्र एमएसएमई या कर्जासाठी “पीएसबी लोन्स इन 59 मिनिट्स” पोर्टलद्वारे अर्ज करू शकतात .
एमएसएमई कर्जाचे फायदे
एमएसएमई कर्ज योजना एमएसएमईंना खालील फायदे देतात:
1. नवीन व्यवसाय सुरू करण्यासाठी किंवा विद्यमान व्यवसाय वाढविण्यासाठी.
2 . प्रयोगशाळा किंवा चाचणी उपकरणे, फर्निचर, विद्युत उपकरणे इत्यादी यंत्रसामग्री आणि वनस्पती खरेदी करण्यासाठी.
3. इमारत बांधणे किंवा जमीन/परिसर संपादित करणे.
4. नवीन व्यवसाय उत्पादने लाँच करण्यासाठी.
5. भांडवलाच्या गरजा पूर्ण करण्यासाठी जसे की, वस्तूंचा साठा करणे, पगार देणे, वस्तू आणि कच्च्या मालाची खरेदी करणे इत्यादी.
6. मार्केटिंग आणि जाहिरातींच्या उद्देशाने.
7. व्यावसायिक क्रियाकलापांमध्ये होणारा विलंब टाळण्यास मदत करते.
8. भारतातील एमएसएमई कर्ज योजना फ्रेमवर्क उद्योजकांना अनेक निधी पर्याय प्रदान करते, ज्यामध्ये सूक्ष्म व्यवसायांसाठी मुद्रा कर्जांपासून ते सिडबी अंतर्गत मोठ्या प्रकल्प कर्जांपर्यंतचा समावेश आहे.
9. स्पर्धात्मक एमएसएमई कर्ज व्याजदरांसह, या योजना कार्यरत भांडवल, विस्तार आणि तंत्रज्ञान सुधारणांसाठी परवडणाऱ्या कर्जाची उपलब्धता सुनिश्चित करतात.
