मुंबई : Fal Pikavnyasathi Tantradnyan… पारंपारिक पिकांचे वाढते नुकसान पाहता बागायती पिकांच्या लागवडीस प्रोत्साहन दिले जात आहे. देश-विदेशात फळे आणि भाजीपाल्याची वाढती मागणी असतानाही फळबाग शेतकऱ्यांसाठी फायदेशीर ठरत आहे, परंतु कमी कालावधीतील फळे आणि भाज्यांचे नुकसान होण्याची शक्यता खूप जास्त आहे. फळे आणि भाजीपाला वेळेवर बाजारात विकला गेला नाही, तर सडण्याची समस्या निर्माण होते. त्यामुळे आता प्रत्येक राज्यात कोल्ड स्टोरेज आणि पॅक हाऊस बांधले जात आहेत, जेणेकरून फळे आणि भाज्या योग्य तापमानात साठवता येतील.
शास्त्रज्ञांनी असे तंत्र शोधून काढले आहे, ज्याद्वारे कच्ची फळे काढणीनंतरच स्टोरेजमध्ये पिकवता येतात. या तंत्राला फळ पिकवणे म्हणतात. या लेखात आम्ही तुम्हाला कच्ची फळ पिकवण्याच्या तंत्राचे फायदे आणि या तंत्रासाठी शेतकऱ्यांना मिळणारी आर्थिक मदत याबद्दल सांगू.
अ‍ॅग्रोवर्ल्ड कृषी प्रदर्शन @ नाशिक – 6 ते 9 जानेवारी 2023
अधिक माहिती जाणून घेण्यासाठी खालील लिंकवर क्लिक करा👇
https://youtu.be/8SNwMAz8j-8
काय आहे फ्रुट राइपनिंग तंत्र
फ्रूट राइपनिंग तंत्र (Fruit Ripening Techniques) भाजीपाला आणि फळे कापणीनंतर खराब होण्यापासून वाचवण्यासाठी वापरतात. पिकलेली फळे लांब अंतरावरील वाहतूक आणि साठवणुकीदरम्यान खराब होण्याचा धोका असतो.तर दुसरीकडे, फळे पिकवण्याच्या तंत्राद्वारे, फळे आणि भाज्या पिकण्यापूर्वी खुडल्या जातात आणि दीर्घकाळ साठवून ठेवता येतात. फळे पिकवण्याच्या तंत्रात फळे पिकवण्यासाठी कोल्ड स्टोरेजप्रमाणे उष्मा कक्ष बनवले जातात. या चेंबरमध्ये इथिलीन वायू सोडला जातो, ज्यामुळे फळे पिकण्यास मदत होते. त्यामुळे कच्ची फळे 4 ते 5 दिवसांत पिकतात.
फळे सडण्याचा धोका नाही
फळ झाडावर पिकल्यानंतर आपोआप तुटून जमिनीवर पडते, त्यामुळे फळांचा दर्जा खराब होतो. याशिवाय पिकलेल्या फळांची प्रतवारी करून बाजारपेठेत नेण्यातही बराच वेळ वाया जातो, त्याचा फटका शेतकऱ्याला सहन करावा लागतो. फळांचे पॅकिंग केले नाही तरी पिकलेली फळे सडू लागतात. त्यामुळे मोठ्या प्रमाणावर फळांची लागवड करणाऱ्या शेतकऱ्यांना फळे सुरक्षित ठेवणे कठीण होते. मात्र, फ्रूट राइपनिंग तंत्राचा वापर केल्यास फळे सडण्याचा धोका राहत नाही.
यासाठी दिले जाते अनुदान
फळ पिकवण्याच्या तंत्राद्वारे फळे कुजण्याचा धोका कमी असतो. अनेकदा फळांचे नुकसानही शेतकऱ्यांना सहन करावे लागते, फळांवर डाग पडल्यास शेतकऱ्यांना योग्य भाव मिळत नाही. पण आता फळ पिकवण्याच्या तंत्रामुळे फळांवर डागही पडत नाहीत आणि सडल्याशिवाय दीर्घकाळ साठवता येतात. फळ पिकविण्याच्या तंत्रज्ञानासाठी भारत सरकारकडून अनुदान दिले जात असून, त्याअंतर्गत शीतगृह बनवण्यासाठी 35 ते 50 टक्के आर्थिक सहाय्य उपलब्ध आहे. याशिवाय शेतकरी कृषी पायाभूत सुविधा निधी योजना आणि कृषी व्यवसायाच्या माध्यमातून कोल्ड स्टोरेज उघडू शकतात आणि स्वतःचा कोल्ड स्टोरेज व्यवसायही सुरू करू शकतात.
