मुंबई : वर्ल्ड बुक ऑफ रेकॉर्ड्स लंडनने सिक्कीमला “जगातील पहिले सेंद्रिय राज्य” म्हणून मान्यता दिली आहे. याचा अर्थ, सिक्कीम हे 100% सेंद्रिय धोरण राबविणारे जगातील पहिले राज्य ठरले आहे. “सिक्कीम हे फक्त जगातील पहिले सेंद्रिय राज्यच ठरलेले नाही, तर आणि सर्वोत्तम प्रशासनासह गुन्हेगारीमुक्त राज्य म्हणून गौरविले गेले आहे. या अभूतपूर्व यशासाठी सिक्कीमला अमेरिकेकडून सर्वोत्कृष्ट धोरणांसाठीचा ऑस्कर पुरस्कारही मिळाला आहे.
सिक्कीम राज्य देशासह जगभरात शाश्वत शेती पद्धतीचे अनोखे उदाहरण ठरत आहे. तिथे सेंद्रीय शेतीची लोकप्रियता आणि यशामध्ये आश्चर्यकारक वाढ होत आहे. राज्याच्या जीडीपीच्या एकूण 16% योगदान सेंद्रिय शेतीद्वारे दिले जाते. यातून राज्यातील सुमारे 65% कामगारांना रोजगार मिळत आहे. सिक्कीमचे शेतकरी आधुनिक कीटकनाशकांचा त्याग करून, पारंपारिक शेती पद्धती स्वीकारून निसर्गाशी सुसंगतपणे शेती करत आहेत.
तणांच्या नियंत्रणासाठी कृषीसम्राटचे ग्लायकिल… | Glykill |
निरोगी पिके आणि त्यातून शेतकर्‍यांना चांगले उत्पन्न मिळू लागले आहे. या प्रदेशातील मुबलक जैवविविधतेमुळे पर्यावरणास अनुकूल लागवडीसाठी परिपूर्ण वातावरण आपोआप मिळत आहे. ग्राहकांना पौष्टिक, कीटकनाशक-मुक्त भाजीपाला पुरवण्यासोबतच, ही सर्वसमावेशक रणनीती भविष्यातील पिढ्यांसाठी पर्यावरणाचे रक्षण करते. सिक्कीमने भारताचे पहिले संपूर्ण सेंद्रिय राज्य म्हणून स्वतःची ओळख निर्माण केली आहे आणि इतरांनाही त्याचे अनुसरण करण्यास प्रोत्साहित केले आहे.
सिक्कीमने सेंद्रिय शेती का स्वीकारली?
1. पारंपारिक रासायनिक-केंद्रित शेती पद्धतींनी राज्याच्या संवेदनशील परिसंस्थेला, विविध प्रकारच्या वनस्पती सृष्टीला धोक्यात आणले आहे. सेंद्रिय शेतीकडे वळल्याने रासायनिक प्रदूषण कमी होऊन जैवविविधता जतन करण्यास मदत होत आहे.
2. सेंद्रिय शेतीद्वारे उत्पादित केलेल्या रसायन-विरहित भाज्यांचा अवलंब करणे, हे शेतकरी आणि ग्राहक दोघांसाठीही आरोग्यदायी आणि सुरक्षित आहे. सिंथेटिक कीटकनाशके आणि खतांचा वापर टाळून सिक्कीममधील उत्पादन अधिक पोषक आणि विषारी अवशेषांपासून मुक्त होत आहे.
3. नैसर्गिक कीड व्यवस्थापन तंत्र, पीक रोटेशन आणि कंपोस्टिंग वापरून, सेंद्रिय शेती पद्धती जमिनीची सुपीकता आणि आरोग्य सुधारतात. या शाश्वत धोरणामुळे प्रदेशातील शेतीला दीर्घकालीन व्यवहार्यतेची हमी मिळत आहे.
4. सिक्कीमच्या शेतकरी समुदायाला पारंपारिक आणि सेंद्रिय शेती पद्धती वापरण्याचा मोठा इतिहास आहे. सेंद्रिय शेतीचा अवलंब करून सांस्कृतिक इतिहास आणि पारंपारिक शहाणपणाचा संपर्क पुन्हा प्रस्थापित करण्यात राज्य सक्षम झाले आहे. सिक्कीम राज्यातील शेतकऱ्यांनी परंपरेनुसार नेहमीच सेंद्रिय शेती पद्धतीचा अवलंब केला आहे. राज्याचा निसर्गपूरक विकास करण्याच्या निर्णयातील हा एक महत्त्वाचा घटक आहे.
5. सेंद्रिय शेतीला प्रोत्साहन देण्यासाठी सिक्कीमी सरकारनेही मदत केली. राज्याची धोरणे त्यादृष्टीने आखली. शेतकर्‍यांना सेंद्रीय शेतीकडे वळण्यास प्रवृत्त करण्यासाठी, रोख प्रोत्साहन आणि प्रशिक्षण कार्यक्रम सरकारने दिले.
6. सिक्कीममध्ये पावसावर अवलंबून असलेल्या परिस्थितीत लागवडीचे कमी उत्पन्न आणि सुमारे 15,000 हेक्टर जमीन नापीक झाल्याने, एक महत्त्वपूर्ण परिवर्तन आवश्यक होते.
