जगात एखादी मोठी आपत्ती आली व सर्व काही नष्ट झाले तर..? काही गोष्टी अश्या आहेत ज्या सुरक्षित राहू शकतात.
त्यातीलच एक म्हणजे स्वालबार्ड येथील सीड बँक
येथे जगभरातील विविध प्रकारची बियाणे एका विशेष उद्देशाने सुरक्षित ठेवण्यात येते.
एखाद्या दिवशी जगभरात भीषण आपत्ती आली आणि सगळे नष्ट झाले तर काय होईल ?
याच संकटाचा विचार करून ‘नॉर्वेतील स्वालबार्ड’ इथे जगभरातून विविध प्रकारचे बियाणे जमा केले जातात.
ही बियाण्यांची तिजोरी पृथ्वीच्या अत्यंत उत्तरेकडील कोपऱ्यात स्थित आहे.
यात जगभरातील सर्व बियाण्यांचे नमुने सुरक्षित ठेवण्यात आले आहे. म्हणून याला ‘सीड बँक’ किंवा ‘सीड वॉल्ट’ असे म्हणतात.
26 फेब्रुवारी 2008 मध्ये पूर्ण झालेल्या या गोदामात जगभरातील 4.5 दशलक्ष बियाण्यांचे नमुने सुरक्षित ठेवण्यात आले.
ही सीड वॉल्ट डोंगराच्या आत 100 मीटर पेक्षा अधिक खोल चट्ट्यांच्या थराखाली बांधण्यात आली आहे.
स्वालबार्ड सिड वॉल्ट ही जगातील सर्वात मोठी सीड बँक आहे.
यासाठी भारताने अन्न सुरक्षा बळकट करण्यासाठी मोठा वाटा उचलला आहे.
सीड बँकमध्ये ठेवलेल्या एकूण बियाण्यांपैकी 15% बियाणे भारतातून आहेत.
दुसऱ्या क्रमांकावर मेक्सिको (6.1%) तर तिसऱ्या क्रमांकावर अमेरिका (3.8%) आहे.
उत्खनन केलेला कोळसा रेफ्रिजरेशन युनिटला वीज पुरवते जे बियाण्यांना आंतरराष्ट्रीय स्तरावर -18 °C (-0.4 ° F) पर्यंत थंड करतात.
नॉर्वेजियन सरकार, क्रॉप ट्रस्ट आणि नॉर्डिक जेनेटिक रिसोर्स सेंटर (नॉर्डजेन) यांच्यातील त्रिपक्षीय करारात नमूद केलेल्या अटींनुसार सीड व्हॉल्टचे व्यवस्थापन केले जाते.
हे बियाणे सीलबंद तीन- प्लाय फाईल पॅकेजमध्ये साठवले जातात. नंतर धातूंच्या रॅकवर प्लास्टिकच्या टोट कंटेनरमध्ये ठेवले जातात.